Yaratıcı Drama ve Sokratik Yöntem

Sokrates Kimdir?

Sokrates, Antik Yunan filozofudur. Tüm felsefi yaklaşımlarında etkilendiği ve bu etkileşimi vurguladığı annesi Ebe Fenarete'nin oğludur. Babası Heykeltıraş Sophroniskos’dur. Özel yaşamına ilişkin fazla bir şey bilinmeyen Sokrates Yunan felsefesinin kurucularındandır. En önemli öğrencileri Platon ve Ksenophon’a kadar uzanan bir gelenek içinde yer almıştır. Bilindiği kadarıyla Aristotales sayesinde hayatı günümüze yansıtılmıştır.

Günümüzde Sokrat’a Ne Sorabilirdik?

Nefes Almak?

Bir genç cesaret edip de herhangi bir üstadın yanına giderek; “Ben de … kişi olmak istiyorum. Ne yapmalıyım?” diye sorduğunda ne cevap alabilirdi? Pek çok.

Bu soruyu “Bilgelik” olarak alan Sokrat gayet sakin bir şekilde genci bir gölün kıyısına davet ederek gencin kafasını sıkıca tutarak suya sokar. Sokrat genç çırpınana kadar bekler. Genç sudan çıktığında dehşetle Sokrates’e bakarken Sokrates gence sorar: “Suyun altındayken en çok istediğin şey neydi?” Genç “Nefes” der. Sokrates’in cevabı ise: “Başın suyun altındayken nefes almayı istediğin kadar istersen bilgelik elde edilebilir.”

Sokrates Kimden ve Nasıl Etkilenmiştir?

Sokrat için temel yöntem diyalogdur. Sokrat’ın bu yöntemi ebe olan annesini gözlemleyerek öğrendiği düşünülmektedir. 

Sokrat’a göre ebe sadece çocuğun doğmasına yardımcı olmakla kalmadığı gibi onun sağ mı ölü mü, sağlıklı mı sağlıksız mı olduğunu da belirlemektedir Ebe, süreç sırasında annenin zihninde var olan kavramları soru sorarak ve onlarla tartışarak ortaya çıkarırken annenin doğum sırasındaki yalnızlığını da kucaklar. 

Annesinin bireylerle olan iletişiminden etkilenen Sokrat baskı altındaki bireylerin kendi gerçekleriyle yüzleşmelerindeki kazanımları bilgi zihinde var olanı hatırlamaktır” olarak tanımlarken annesinin doğum sırasındaki sorgulamalarını geliştirmiştir.

Sokratik Yöntemin Temel Özellikleri Nelerdir?

• Soru sormaya dayalıdır. Bilginin edinilmesi soru yöneltmek yoluyla gerçekleştirilir.
• Karşı tarafın görüşünü anlamaya ve incelemeye odaklanır. Dinleme ve anlama ön plandadır.
• Varsayımları ve dayanak noktalarını irdeler. Görüşün ardındaki kabuller sorgulanır.
• Yanlışları ve çelişkileri ortaya çıkarmayı amaçlar. Bir görüşün kendi içinde tutarsız olup olmadığı araştırılır.
• Diyaloga dayalıdır. İki taraf arasında bilginin ortak arayışına yönelik bir etkileşim sürecidir.
• Yapıcı eleştiriye dayanır. Görüşü oluşturan kişiye saygı çerçevesinde gerçekleşir.
• Yeni bakış açıları kazandırmayı hedefler. Tartışma sonunda farklı bir anlayış elde edilmesi amaçlanır.
• Sokratik yöntem, bilginin edinilmesinde etkili ve yapıcı bir yaklaşımdır. Soru sorma, dinleme ve anlama üzerine kuruludur.

Sokratik Yöntemin Aşamaları Nelerdir?

• Dinleme: Karşı tarafın görüşünü dikkatle dinlenir.
• Özetleme: Görüş kısaca yansıtılır ve doğru anlaşıldığı kontrol edilir.
• Detaylandırma: Görüşün dayandığı kanıt, inanç ve varsayımlar sorgulanır.
• Yeniden İfade: Görüş gerektiğinde yeniden şekillendirilir.
• Devam: Yeni bir bakış açısıyla tartışma derinleştirilerek sürdürülür.

Sokratik Yöntem Çalışmalarında Yaratıcı Dramanın Faydaları Nelerdir?

• Rol yapma yoluyla farklı bakış açıları deneyimlenebilir, empati geliştirilebilir.
• Drama senaryolarıyla Sokratik yöntemin uygulandığı örnek olayların tekrar canlandırmaları sağlanabilir.
• Rolün gerektirdiği duygular ve tutumlar, sorularla her katılımcı gurubunda farklı deneyimlerle analiz edilebilir.
• Drama etkinlikleri sayesinde katılımcılar daha aktif katılım gösterebilir, sorumluluk alabilir.
• Drama çalışmaları soyut kavramları somutlaştırarak anlamayı kolaylaştırabilir. Doğru soruların yansımaları katılımcıları “Neden böyle düşünüyorum?” ya da “Ne düşünüyorum?” cevaplarına yöneltebilir.
• Rol alma, katılımcıların sorgulama sürecine daha aktif katılımını destekler.
• Drama etkinlikleri, Sokratik yöntemin soyutluğunu kırarak daha eğlenceli hale getirebilir.